بیماری سلیاک یا حساسیت به گلوتن:علائم،تشخیص،درمان و رژیم غذایی

افراد مبتلا به بيماري سلياک، هنگامي که پروتئين گلوتن (پروتئيني که در گندم، چاودار و جو وجود دارد) را مي‌خورند، بدن آن‌ها يک واکنش ايمني نشان مي‌دهد که به روده کوچک بيمار حمله مي‌کند. وقوع اين حملات باعث آسيب رسيدن به پرزهاي روده کوچک مي‌شود و هنگامي که اين پرزها آسيب مي‌بينند، به درستي نمي‌توانند عناصر غذايي را به بدن جذب کنند. سلياک يک بيماري ارثي است و تنها درماني که براي آن وجود دارد، يک رژيم غذايي شديداً محدود و کاملاً عاري از پروتئين گلوتن است. اغلب بيماران مبتلا به سلياک بعد از چند هفته پرهيز از مصرف گلوتن، علائم بهبودي را مشاهده مي‌کنند، اما بهبودي روده کوچک در اين بيماران ممکن است تا چندين سال طول بکشد.

[alert type=”custom” close=”false” icon=”fa fa-hand-o-left” color=”#000000″ background_color=”#b8cafc”]

اگر شما هم يکي از بيماران مبتلا به سلياک هستيد، حتماً مي‌دانيد که با تشخيص اين بيماري چه حسي به يک فرد دست مي‌دهد. اما حتماً اين را هم مي‌دانيد تشخيص قطعي اين بيماري به منزله تعهد شما به کنترل و مديريت آن تا پايان عمر خواهد بود. دکتر صدرالديني، فوق تخصص گوارش، از پيشرفته‌ترين فناوري‌هاي روز و نتايج جديدترين تحقيقات بهره مي‌گيرد تا اطمينان حاصل کند که شما از روش‌هاي مراقبتي صحيح در جاي درست خود استفاده مي‌کنيد.

در بسياري از موارد، رعايت يک رژيم غذايي عاري از گلوتن مي‌تواند هم به سلامتي بدن شما کمک کند و هم علائم و بيماري‌هاي مربوطه را بهبود ببخشد. دکتر صدرالديني متخصص گوارش، با مهارت و تجربه بالايي که در درمان بيماري سلياک دارد، دستورالعمل‌ها و توصيه‌هاي لازم در خصوص چگونگي حفظ موفقيت‌آميز يک رژيم غذايي عاري از گلوتن را در اختيار شما قرار مي‌دهد.

بيماري سلياک مي‌تواند علاوه بر روده کوچک، بسياري از قسمت‌هاي ديگر بدن شما از جمله موها، پوست، غدد، کبد و استخوان‌‌ها را نيز تحت تأثير قرار دهد. به منظور مراقبت جامع و همه‌‌جانبه شما در برابر بيماري سلياک، دکتر صدرالديني تلاش دارد تا همه شرايط و عوارض مختلف مربوط به اين بيماري را در شما درمان نمايد.

برای دریافت اطلاعات بیشتر و رزرو نوبت می‌توانید با شماره‌ی 09901414248 تماس گرفته و یا از مشاوره‌ی رایگان با دستیاران دکتر در تلگرام بهره‌مند شوید.[/alert]

بيماري سلياک چيست؟

---

بيماري سلياک با “عارضه حساسيت به گلوتن” يا “عدم تحمل به گندم” تفاوت دارد. در صورتي که شما نسبت به گلوتن حساسيت داشته باشيد، ممکن است علائمي شبيه به علائم بيماري سلياک، از جمله درد معده و شکم و خستگي شديد را مشاهده کنيد. اما بر خلاف بيماري سلياک، حساسيت به گلوتن باعث آسيب رسيدن به روده کوچک بيمار نمي‌شود. در واقع، خوردن غذاهاي حاوي گلوتن باعث تحريک بيماري سلياک مي‌شود، اما اين بيماري با حساسيت به گلوتن تفاوت دارد. همچنين بيماري سلياک با بيماري آلرژي يا حساسيت به گندم هم فرق دارد. در واقع، هر چند که هر دو اين بيماري‌ها منجر به بروز واکنش ايمني بدن نسبت به گندم مي‌شوند، اما بعضي از علائم ناشي از آلرژي به گندم از قبيل خارش چشم‌ها يا مشکل در تنفس بيمار، با علائم بيماري سلياک متفاوت است. علاوه بر آن، آلرژي‌ها هيچ گاه باعث آسيب‌ديدگي دراز مدت روده کوچک نمي‌شوند، در حالي که بيماري سلياک به روده کوچک بيمار صدمه مي‌زند.

علائم بيماري سلياک چيست؟

---

اگر شما به بيماري سلياک مبتلا باشيد، ممکن است ناراحتي‌هاي گوارشي و يا ساير علائم ناشي از اين بيماري را داشته باشيد. مشکلات گوارشي معمولاً در کودکان شايع‌تر است و مي‌تواند شامل موارد زير باشد.

• نفخ يا احساس سيري و ورم شکم
• اسهال
• یبوست
• گاز معده
• حالت تهوع
• مدفوع کمرنگ، بدبو و يا مدفوع چرب که روي آب غوطه‌ور مي‌ماند.
• درد معده و شکم
• استفراغ

در کودکان مبتلا به بيماري سلياک، ناتواني در جذب عناصر و مواد غذايي در طي دوره‌اي که در حال رشد و نمو فعال هستند، مي‌تواند منجر به عوارض زير شود:

• آسيب‌ديدگي دندان‌هاي دائمي کودک
• بلوغ ديررس
• کمبود رشد در کودکان خردسال
• بي‌حوصلگي و احساس بي‌قراري و زودرنجي در کودک
• کندي رشد و کوتاهي قد
• کاهش وزن

در بزرگسالان احتمال بروز مشکلات گوارشي کمتر است. اما در عوض، ممکن است به يک يا چند مورد از علائم زير دچار شوند:

• کم‌خوني
• قرمز، صاف و براق شدن سطح زبان
• درد استخوان‌ها و مفاصل
• افسردگي و اضطراب
• بيماري درماتيت هرپاتیفورم
• سر درد
• ناباروري يا سقط مکرر
• اختلال در قاعدگي (حذف عادت ماهيانه)
• مشکلات دهاني از آفت يا خشکي دهان
• سرگيجه
• بي‌حسي و خواب رفتن دست و پا
• خستگي شديد
• ضعف و شکستگي استخوان‌ها

افراد بزرگسالي که به ناراحتي‌هاي گوارشي ناشي از بيماري سلياک دچار مي‌شوند، ممکن است علائم زير را داشته باشند:

• درد و نفخ شکم
• انسداد روده‌اي
• خستگي و بي‌حالي که مدت زيادي طول مي‌کشد.
• زخم معده يا لايه آستر مخاطي روده‌ها

همچنين بيماري سلياک مي‌تواند باعث بروز يک واکنش خودايمني شود که طي آن، سيستم ايمني يا سيستم دفاعي طبيعي بدن به سلول‌هاي سالم در بدن بيمار حمله مي‌کند.

چه عاملي باعث بيماري سلياک مي‌شود؟

---

تحقيقات نشان مي‌دهد که بيماري سلياک فقط در افرادي اتفاق مي افتد که ژن‌هاي خاصي را داشته باشند. اين ژن‌ها از نظر فراواني، کاملاً شايع هستند و تقريباً در يک سوم از کل جمعيت جهان وجود دارند. اما علاوه بر داشتن اين ژن‌ها، افراد بايد حتماً غذاهاي حاوي گلوتن بخورند تا به اين بيماري مبتلا شوند. محققان هنوز به درستي نمي‌دانند که علت تحريک ناگهاني بيماري سيلياک در افرادي که در معرض خطر آن هستند اما قبلاً به مدتي طولاني گلوتن مصرف مي‌کرده‌اند، چيست. گاهي اوقات اين بيماري نسل به نسل در بين اعضاي يک فاميل به ارث مي‌رسد. به طوري که در حالت عادي در حدود 10 تا 20 درصد از بستگان نزديک افراد بيمار نيز به بيماري سلياک مبتلا هستند.

پزشکان چگونه بيماري سلياک را تشخيص مي‌دهند؟

---

تشخيص بيماري سلياک مي‌تواند کار سختي باشد، زيرا بعضي از علائم اين بيماري مشابه با علائم بيماري‌هاي ديگري از قبيل سندرم روده تحريک‌پذير و عدم تحمل لاکتوز مي‌باشد. متخصص گوارش شما مي‌تواند بيماري سلياک را با بررسي کامل سوابق پزشکي و فاميلي شما، انجام معاينه فيزيکي و آزمايش‌هاي پزشکي، تشخيص بدهد. آزمايش‌هايي که براي اين منظور انجام مي‌شود مي‌تواند شامل آزمايش خون، آزمايش ژنتيک و نمونه‌برداري بيوپسي باشد.

سوابق پزشکي و فاميلي

متخصص گوارش، سؤالاتي در مورد سلامتي اعضاي خانواده و بخصوص وجود افرادي که سابقه ابتلا به بيماري سلياک را دارند، از شما مي‌پرسد.

معاينه فيزيکي

اقداماتي که متخصص گوارش در جريان معاينه فيزيکي شما انجام مي‌دهد، اغلب شامل موارد زير است.

• بررسي بدن شما از نظر وجود جوش‌ها يا علائم سوءتغذيه

مشکل سوء‌تغذيه هنگامي پيش مي‌آيد که بدن شما ويتامين، مواد معدني و ساير عناصر مغذي مورد نياز براي سلامتي خود را به مقدار کافي دريافت نکند.

• با استفاده از گوشي پزشکي (استتوسکوپ) به صداهاي شکم و دستگاه گوارش شما گوش مي‌کند.
• ضربه‌هاي خفيفي روي شکم شما مي‌زند تا درد، سفتي يا ورم احتمالي آن را بررسي کند.

معاينه دندان‌ها

در بعضي از بيماران، معاينه دندان‌ها مي‌تواند اولين مرحله از فرايند تشخيص بيماري سلياک باشد. مشکلات ميناي دندان، از قبيل لکه‌هاي سفيد، زرد يا قهوه‌اي که بر روي سطح دندان‌ها به وجود مي‌آيد‌، از علائم بسيار شايع بيماري سلياک، به ويژه در کودکان مي‌باشد.

پزشکان از چه آزمايش‌هايي براي تشخيص بيماري سلياک استفاده مي‌کنند؟

• آزمايش خون
• آزمايش‌هاي ژنتيک
• نمونه‌برداري (بيوپسي) از روده کوچک
• نمونه‌برداري از پوست

پزشکان چگونه بيماري سلياک را درمان مي‌کنند؟

---

تجويز رژيم غذايي عاري از گلوتن

متخصصين گوارش براي درمان بيماري سلياک، رژيم‌هاي غذايي عاري از گلوتن براي بيمار تجويز مي‌کنند. در سال‌هاي اخير رستوران‌ها و اغلب فروشگاه‌هاي زنجيره‌اي بزرگ، انواع بسيار بيشتري از مواد غذايي بدون گلوتن را به محصولات خود اضافه کرده‌اند و در نتيجه، نگه داشتن يک رژيم غذايي عاري از گلوتن اين روز‌ها خيلي راحت‌تر از گذشته شده است.

در اغلب افراد مبتلا به بيماري سلياک، آسيب‌ديدگي‌هاي روده کوچک تنها با حفظ يک رژيم غذايي بدون گلوتن بهبود پيدا مي‌کند و از بروز صدمات بيشتر هم جلوگيري مي‌شود. علائم بهبودي بيمار معمولاً از چند روز تا چند هفته بعد از شروع رژيم غذايي، قابل مشاهده خواهد بود. در کودکان معمولاً آسيب‌ديدگي روده کوچک در مدت 3 تا 6 ماه بهبود پيدا مي‌کند. اما در بزرگسالان ممکن است بهبودي کامل روده تا چند سال بعد طول بکشد. پس از آنکه روده کوچک بهبود پيدا کرد، پرزهاي روي سطح آن که در اثر بيماري سلياک آسيب ديده بودند، دوباره رشد مي‌کنند و عناصر غذايي را به شکل سالم و طبيعي از غذا جذب کرده و به خون منتقل مي‌کنند.

پرهيز از داروها و محصولات غيرغذايي که ممکن است حاوي گلوتن باشند

متخصص گوارش علاوه بر تجويز يک رژيم غذايي عاري از گلوتن، از شما خواهد خواست که از تمامي منابع پنهان گلوتن نيز اجتناب کنيد. مهم‌ترين محصولاتي که ممکن است در ترکيب آنها گلوتن وجود داشته باشد عبارتند از:

• مکمل‌هاي گياهي و غذايي
• داروهاي تجويز شده توسط پزشکان ديگر يا داروهاي بدون نسخه
• مکمل‌هاي حاوي ويتامين و مواد معدني

همچنين ممکن است شما بدون آنکه خودتان متوجه باشيد، مواد حاوي گلوتن را از دست‌ها به دهان خود منتقل کنيد. بعضي از محصولاتي که مي‌توانند حاوي گلوتن باشند، عبارتند از:

• خميرهاي بازي و مدلسازي کودکان
• مواد آرايشي
• رژ لب، برق لب و بالم لب
• محصولات بهداشتي براي محافظت از پوست و مو
• خميردندان‌ها و دهان‌شويه‌ها

در ترکيب داروها خيلي به ندرت ممکن است گلوتن وجود داشته باشد. حتي در صورتي که يک دارو حاوي گلوتن باشد، احتمالاً مقدار آن خيلي کمتر از آن است که بتواند مشکلات و علائمي را براي بيمار ايجاد کند.

خوراک، رژيم غذايي و تغذيه مخصوص بيماري سلياک

---

غذاهايي از قبيل گوشت، ماهي، سبزيجات، برنج و سيب‌زميني که افزودني يا مواد نگهدارنده به آنها اضافه نشده باشد، فاقد گلوتن بوده و براي يک رژيم غذايي عاري از گلوتن مناسب هستند. شما مي‌توانيد انواع بدون گلوتن نان، پاستا و ساير غذاها که امروزه يافتن آنها در فروشگاه‌ها، رستوران‌ها و شرکت‌هاي توليد کننده مواد غذايي خيلي راحت‌تر از گذشته شده است، را به راحتي مصرف کنيد. به جاي آرد گندم که حاوي گلوتن است نيز مي‌توانيد از آرد سيب‌زميني، برنج، سويا، آمارانت (تاج خروس)، کينوآ، گندم سياه (گندم گاوي) و حبوبات استفاده کنيد. در هنگام خريد و يا وقتي بيرون غذا مي‌خوريد، به خاطر داشته باشيد که حتماً:

• برچسب روي مواد غذايي را با دقت بخوانيد.
• محصولات غذايي معتبر که برچسب قانوني “بدون گلوتن” بر روي آنها درج شده است را پيدا کنيد.
• از کارکنان و سرآشپز رستوران بپرسيد که غذا را چگونه آماده مي‌کنند و در ترکيب آن چه موادي وجود دارد.
• از پيش خدمت در مورد منوي غذاهاي بدون گلوتن سراغ بگيريد.
• قبل از شرکت در مراسم و مهماني‌ها از ميزبان در مورد غذاهاي بدون گلوتن که احتمالاً سرو مي‌شود، سؤال کنيد.