چه عواملی موجب سوء جذب غذا میشوند؟
چه عواملی موجب سوء جذب غذا میشوند؟
سوء تغذیه از عدم جذب مواد مغذی توسط بدن انسان و روده ها به وجود می آید . معمولا در سندرم سوء تغذیه مواد مغذی درشت همانند پروتئینها، کربوهیدراتها و چربیها و ریز مغذی ها همانند ویتامینها و مواد معدنی جذب نخواهد شد .
سوء جذب از دستگاه گوارش علل مختلفی دارد که عبارت است از: اختلال در دیواره روده ها، نقص در تولید آنزیم های گوارشی، رژیم غذایی نامناسب و اختلال در فلور روده (باکتری های مفید) می باشد.
بدون در نظر گرفتن وجود یا عدم وجود سوء تغذیه در دستگاه گوارش، خیلی از افراد ممکن است به سوء تغذیه مبتلا باشند .
در کودکان مبتلا به سندرم سوء تغذیه احتمال دارد برخی از مواد غذایی مصرف نگردد که این عامل خود می تواند موجب رشد نامناسب، کاهش وزن به نسبت دیگر کودکان هم سال و هم جنس آن ها شود .
سندرم سوء جذب چیست؟
در صورت وجود یک مانع فرآیند جذب مواد مغذی و مایعات از روده به درستی رخ نخواهد داد، در این مواقع سندرم سوء جذب رخ می دهد . سوء جذب میتواند در اثر شرایطی مانند بیماری سلیاک، بیماری کرون عدم تحمل لاکتوز و آسیبدیدگی روده ایجاد شود.
علل سندرم سوء جذب
علل مختلفی می تواند موجب بروز سندرم سوء جذب شود. از جمله عواملی که میتوانند در هضم مواد غذایی و سندرم سوء جذب مؤثر باشند، عبارتاند از:
- مصرف بیش از حد آنتی بیوتیک ها
- التهاب و آسیب دیدگی دیواره روده
- بیماری داخلی
- عدم تولید ناکافی آنزیم های گوارشی
- بیماری سلیاک، بیماری کرون، پانکراتیت مزمن و یا فیبروز کیستیک
- عدم تحمل لاکتوز
- نقصهای مادرزادی، همانند انسداد مجرای صفراوی
- بیماریهای کیسه صفرا، کبد یا لوزالمعده
- آسیب به روده در اثر عفونت، التهاب، تروما یا جراحی
- بیماریهای انگلی
- پرتودرمانی
- سندرم روده کوتاه. بهصورت نقص مادرزادی و یا در اثر عمل جراحی
- اسپروی تروپیکال (سوء جذب گوارشی مناطق گرمسیری)
- بیماری ویپل
علائم و نشانههای سندرم سوء جذب
با توجه به مواد مغذی خاصی که به درستی جذب نمی شود، علائم سوء جذب متفاوت خواهد بود. برخی از علائم سندرم سوء جذب عبارت است از:
در صورتی که فرد قادر به جذب چربی ها نباشد، دارای علائم همچون ذیل خواهد بود . مدفوع دارای رنگ روشن، بدبو، نرم و حجیم می شود همچنین در زمان استفاده از فلاش تانک، مدفوع به سختی عبور کرده و می چسبد و یا شناور است .
در صورتی که فرد قادر به جذب پروتئین نباشد، دارای علائمی نظیر: ریزش مو، خشکی مو و … خواهد بود .
در صورتی که فرد قادر به جذب قند های خاص نباشد، علائمی همچون نفخ یا اسهال خواهد داشت .
همچنین در صورتی که فرد قادر به جذب پروتئین نباشد، احتمال ابتلا به کم خونی، سوء تغذیه، کاهش فشار خون، کاهش وزن و تحلیل عضله ها خواهد بود.
عوامل خطر
عوامل خطر سوء جذب عبارت است از:
- مصرف بیش از حد الکل
- سابقه خانوادگی فیبروز کیستیک یا سوء جذب
- جراحی روده
- داروهایی مانند مسهل یا روغنهای معدنی
تشخیص سندرم سوء جذب
در صورت مشاهده علائم پزشک به بیماری سندرم سوء جذب مشکوک خواهد شد . در این زمان به منظور تشخیص بیماری می توان از تست های آزمایشگاهی استفاده نمود، این آزمایشات می تواند شامل موارد ذیل باشد که عبارت است از :
آزمون مدفوع
به منظور تشخیص میزان دفع چربی آزمایش مدفوع مناسب ترین روش تشخیص در اختلال دفع چربی خواهد بود.
آزمایش خون
آزمایش خون به منظور بررسی و ارزیابی های لازم جهت سطح مواد مغذی انجام می گردد.
آزمایش تنفسی
آزمایش تنفسی برای ارزیابی و تست عدم تحمل لاکتور مفید است.
تصویربرداری و آندوسکوپی
یکی از بهترین روش های تشخیصی تصویربرداری و آندوسکوپی می باشد که حتی موجب درمان سندرم سوء جذب خواهد بود .
• سونوگرافی ناحیه شکم (کیسه صفرا، کبد، پانکراس، روده، آدنوپاتی (تورم غدد لنفاوی)).
• تصویربرداری به کمک باریم که بهواسطه آن ممکن است ناهنجاریهای ساختاری نشان داده شود.
• ایلئو-کلونوسکوپی که به کمک آن میتوان روده بزرگ و روده را بررسی و در صورت لزوم نمونهبرداری نمود.
• سیتی اسکن یا ام.آر. آی از مجرای پانکراس یا کلانژیوپانکراتوگرافی رتروگراد آندوسکوپیک (ERCP).
گزینههای درمانی برای سندرم سوء جذب
اولین اقدام درمانی موثر در سندرم سوء جذب جایگزین کردن مواد مغذی و مایعات به شمار می آید . درمان سندرم سوء جذب با توجه به علت بیماری متفاوت خواهد بود . در صورت ابتلا به عدم تحمل لاکتوز نوع درمان با علت های زمینه ای دیگر متفاوت خواهد بود و در این زمان بهتر است فرد از مصرف فرآورده های لبنی و شیر خودداری ورزد و از داروی آنزیم لاکتوز با تجویز پزشک مصرف نمایید .
عوارض سندرم سوء جذب درازمدت چه میباشد؟
عوارض بیماری با توجه به نوع مواد جذب نشده و یا علت های زمینه ای متفاوت خواهد بود . اما در برخی از موارد عوارضی همچون؛ اسهال مداوم، کاهش وزن و دردهای شکمی اتفاق می افتد .
نتیجه گیری
در صورت مشاهده هر گونه علائم بدون اتلاف وقت به متخصص گوارش مراجعه نمایید . تشخیص به موقع و شناخت علت های زمینه ای بیماری برای درمان مناسب ضروری است و می تواند از بروز عوارض پیشگیری نماید .
برای کسب اطلاعات بیشتر به بهترین دکتر متخصص تغذیه و رژیم درمانی مراجعه نمایید.
دکتر مسعود صدرالدينی فوق تخصص گوارش ، کبد و آندوسکوپی می باشند ایشان دارای بورد تخصصی و فوق تخصصی از دانشگاه علوم پزشکی تهران مباشند همچنین متخصص گوارش ( معده و روده ) و داخلی هستند که دوره ی فلوشیپ ERCP پیشرفته را گذرانده و دارای سابقه آموزشی و پژوهشی در دانشگاه های علوم پزشکی میباشند و عضو انجمن گوارش اروپا و امریکا هستند.
با عرض سلام به خدمت جناب دکتر و همکاران گرامی
بنده به مدت ده سال از قرص لوپرامید بنابر تشخیص یک پزشک مبنی بر ابتلا به سندرم روده تحریک پذیر، استفاده کرده بودم که درحال حاضر بیست روز است آن را قطع کردم
آیا مواد معدنی و ویتامین ها را میتوانم جذب کنم و یا دست کم تا چه حد بدنم جذب میکند؟
با تشکر
سلام.پسر بنده ٧٠ روزش هست و کمبود وزن دارد(وزن:٣٧٠٠ گرم)و نیز به ریفلاکس مبتلاست و شیر خشک را بالا می اورد و شیر مادر را هم گهگاهی. ازمایشات سوئ جذب را انجام دادیم.اگر دچار سوئ جذب بود راه درمان برای نوزاد چگونه میباشد و چقدر طول میکشد.خیلی ممنون میشم راهنمایی کنید.
سلام
بعد از خوردن بعضي غذاها بلافاصله دچار دل پيچه و إسهال ميشوم ، ممنون ميشم راهنمايي كنيد
با سلام خدمت شما.
پسری 16 ساله دارم که دچار لاغری مفرد است.با توجه به اینکه خودم هم زیاد چاق نیستم و اندامی طبیعی دارم ، می توان نتیجه گرفت که فرزندم دچار سوء جذب است؟
آیا درمانی دارد ؟ وزن او حدودا 42 کیلو گرم با قد 180
سلام اقای دکتر
برای اینکه پروتئین جذب بشه چکار باید کرد؟
خواهش میکنم أدرس مطب وشماره تماس را برای وقت بفرستید
سپاسگذارم